30 jaar kinderrechten

Tegenwoordig vinden we het heel normaal dat er zoiets bestaat als het Verdrag inzake de Rechten van het Kind. Nochtans bestaan die nog niet zo heel lang, sinds 1990. Toen Karin Maes, coördinator van tZitemzo, 30 jaar geleden in een onderzoek bij 700 Brugse jongeren zag hoe pover het gesteld was met de kennis over hun eigen rechten, besloot ze de Kinderrechtswinkel op te richten.

Karin: ‘De resultaten van dat onderzoek waren echt bedroevend, maar de schuld lag uiteraard niet bij de kinderen en jongeren zelf. Er was gewoon geen sensibilisering of informatie rond kinderrechten. Kinderen en jongeren die voor de jeugdrechter moesten verschijnen, hadden bijvoorbeeld ook geen recht op rechtsbijstand. Dat is ondertussen gelukkig veranderd – iets waar we enorm trots op zijn – maar er zitten nog steeds heel wat gaten in de kennis van jongeren over hun rechten. Het is nog altijd moeilijk om als kind of jongere je weg te vinden in de juridische wereld, wat ervoor zorgt dat ze zich niet altijd gehoord of begrepen voelen. Met tZitemzo proberen wij hun stem zo veel mogelijk te laten klinken en hen zo helder mogelijk te informeren.’

‘Sinds het Verdrag van de Rechten van het Kind, heeft elk land ook de plicht om erover te informeren. Wij vervullen voor een stuk die opdracht door vormingen, workshops en lezingen te geven, en door informatie te verspreiden via brochures en sociale media.’

Jongeren en justitie

tZitemzo vertrekt steeds vanuit een juridische invalshoek – het is dus geen hulporganisatie voor kinderen?

Karin: ‘Bij tZitemzo kan je terecht voor informatie, advies en bijstand over kinderrechten in het algemeen en het Belgische Jeugdrecht in het bijzonder. Personen die werken met kinderen en jongeren botsen ook vaak op juridische vragen: mag ik bepaalde informatie vertellen aan een collega? Wat met het beroepsgeheim? Welke ouder moet ik inlichten in het geval van gescheiden ouders? En uiteraard geven we ook uitleg aan kinderen zelf.’

‘Een overgroot deel van onze vragen gaat over scheidingen. De plaats van het kind in dit geval blijft een heikele kwestie, die nog steeds niet 100% bevredigend is opgelost. Zeker in de beginjaren waren er nog veel onduidelijkheden. Zoals dat je vanaf 12 of 14 sowieso zelf mag bepalen bij welke ouder je woont. Dat klopte toen niet — en nu ook niet. Zo’n dingen proberen we uit te klaren. De beste manier om met kinderen in een scheiding om te gaan, is ze zoveel mogelijk betrekken bij de praktische regeling. Kinderen worden nu wel gehoord door de rechter, als die ingeschakeld wordt, maar er is toch nog heel wat werk op dit vlak. Er wordt nog veel boven de hoofden van de kinderen beslist.’

Creatief informeren

Informatie tot bij jeugdwerkers, kinderen en jongeren krijgen is niet zo vanzelfsprekend en de kanalen zijn de laatste jaren enorm veranderd. Hoe pak je dat aan zonder al te belerend over te komen? 

Karin: ‘Door creatief te zijn. We informeren eigenlijk nog best veel op papier: met flyers, brochures en posters. Dat blijft een handige manier om gezien te worden. Maar natuurlijk zetten we ook in op sociale media. We zoeken daar nog wat onze weg in, maar we merken wel dat we hiermee de jongeren heel snel kunnen aanspreken.’

‘Een fijn voorbeeld van creatief informeren is het toneelstuk ‘Dossier 0’, dat in oktober in het Arca in Gent wordt opgevoerd. Het is een heel aangrijpend stuk geworden, over de ervaringen en kijk van iemand die jaren in de bijzondere jeugdhulp doorbracht. Over het stigma dat dat met zich meebrengt en hoe fout dat stigma is. Zo’n projecten ondersteunt tZitemzo met plezier. Het is ook omdat we weten dat vdk bank ook achter dergelijke sociale projecten staat, dat we onlangs heel bewust besloten de overstap te maken. We houden van het lokale karakter – we zijn praktisch buren in Gent – en de snelle aanspreekbaarheid. Dat vdk bank sociale waarden hoog in het vaandel draagt en wel meer organisaties uit het welzijnswerk ondersteunt, zorgt dat we in hen een financiële partner gevonden hebben die perfect bij ons past.’